Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on Adapting Non-Contractual Civil Liability Rules to Artificial Intelligence (AI Liability Directive)
Sözleşme Dışı Hukuki Sorumluluk Kurallarının Yapay Zekâya Uyarlanmasına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktif Teklifi (Yapay Zeka Sorumluluk Direktifi)
EUR-Lex: COM/2022/496 final
Yasama süreci
- Eylül 2024 | Avrupa Parlamentosu, 19.09.2024 tarihinde tamamlayıcı etki analizini içeren raporunu yayınlamıştır. Rapor, Avrupa Komisyonu’nun teklifinde yer alan etki analizinin eksik yönlerine odaklanarak sorumluluk çerçevesine ilişkin yeni öneriler sunmaktadır. Buna göre yüksek etkili yapay zeka sistemleri (high-impact AI systems) ile genel amaçlı yapay zeka sistemleri de (general-purpose) sorumluluk çerçevesine dahil edilmelidir.
- Ocak 2023 | Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi (EESC), 25.01.2023 tarihinde teklife dair görüşünü sunmuştur. EESC’ye göre AB’deki yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesinin kolaylaştırılması için katı bir sorumluluk rejimi yerine esnek bir yaklaşım sergilenmelidir.
- Ocak 2023 | AB Konseyi, Medeni Hukuk Çalışma Grubu’nun hazırladığı rapor üzerinden 12.01.2023 tarihinde ön görüşmeler gerçekleştirmiştir.
- Eylül 2022 | Direktif’in yasalaşmasına yönelik süreç, Avrupa Komisyonu tarafından teklifin 28.09.2022 tarihinde yayınlanmasıyla başlamıştır.
- Ekim 2020 | Avrupa Parlamentosu, 20.10.2020 tarihinde yapay zeka sistemleri için hukuki sorumluluk çerçevesi oluşturulmasına yönelik olarak Avrupa Komisyonu’na tavsiyelerde bulunan bir kararı kabul etmiştir (2020/2014-INL).
- Kararda, risk temelli yaklaşım kabul edilmiş ve yapay zeka sistemlerinin oluşturduğu risk seviyelerine göre ayrılıp bunlara orantılı ve hakkaniyetli bir sorumluluk çerçevesi oluşturulması tavsiye edilmiştir.
- Kararın ekinde yer alan Tüzük taslağında, yüksek riskli yapay zeka sistemlerinin tehlike sorumluluğuna, diğer yapay zeka sistemlerinin ise kusur sorumluluğuna tabi tutulması öngörülmektedir.
- Şubat 2020 | Avrupa Komisyonu, yayınladığı belgeyle (white paper) güvenilir yapay zeka (trustworthy AI) için Avrupa’da bir düzenleme çerçevesi oluşturulmasını önermiştir. (COM/2020/65)
Kapsam ve amaç
AB Yapay Zeka Sorumluluk Direktifi, yalnızca özel hukuk ilişkileri çerçevesinde, sözleşme dışı sorumluluğa dair kurallar öngörmektedir. Bu Direktif’le yüksek riskli yapay zeka sistemlerinin neden olduğu zararların tazmin edilebilmesi için gerekli delillerin açığa çıkarılmasının sağlanması ve ispat yüküne ilişkin kolaylaştırıcı kuralların tesisi amaçlanmıştır (m. 1).
Direktif, asgari uyum prensibini kabul etmiştir. Dolayısıyla üye ülkelerin, AB Hukukuyla uyumlu olması şartıyla, davacılar için daha elverişli kurallar öngörmesi mümkündür.
Bu Direktif, içinde AB Yapay Zeka Kanunu‘nun da bulunduğu AB’nin yapay zekânın regülasyonuna ilişkin stratejisinin bir parçasını oluşturmaktadır.
Sistematik
28.09.2022 tarihli Avrupa Komisyonu teklifi esas alınmıştır.
🇹🇷
Gerekçe (33 par.)
m. 1: Konu ve kapsam
m. 2: Tanımlar
m. 3: Delillerin açıklanması ve uygunsuzluğa ilişkin adi karine
m. 4: Kusurun varlığı hâlinde illiyet bağına ilişkin adi karine
m. 5: Değerlendirme ve amaçlanan gözden geçirme
m. 6: (AB) 2020/1828 sayılı Direktifte Değişiklik
m. 7: Aktarım
m. 8: Yürürlük
m. 9: Muhataplar
🇬🇧
Recitals (33 par.)
Art. 1: Subject matter and scope
Art. 2: Definitions
Art. 3: Disclosure of evidence and rebuttable presumption of non-compliance
Art. 4: Rebuttable presumption of a causal link in the case of fault
Art. 5: Evaluation and targeted review
Art. 6: Amendment to Directive (EU) 2020/1828
Art. 7: Transposition
Art. 8: Entry into force
Art. 9: Addressees
Ayrıca bkz.